De heersende cultuur in Europa verschilt in veel opzichten van die in de Verenigde Staten. Deze verschillen kunnen voor een deel historisch worden verklaard. Immers: de VS is het land dat is opgebouwd door mannen en vrouwen die hun eigen vaderland achter zich lieten om elders het geluk te beproeven. Een blik op de verschillen geeft ook een beter inzicht in – de betrekkelijkheid van – onze eigen cultuur. Ook iets om rekening mee te houden bij het bestuderen van Amerikaanse benaderingen van management.
- In het Europese of Rijnlands model is het bedrijf een werkgemeenschap die alleen kan voortbestaan als permanent waarde wordt toegevoegd. Benodigd kapitaal komt van particuliere beleggers en bankiers met kennis van zaken. Een kleine onafhankelijke groep toezichthouders dwingt het management tot optimalisatie van de vrije kasstroom uit bestaande activiteiten en tot vernieuwing van het activiteitenpakket.
- In het Amerikaanse of Angelsaksisch model krijgt de onderneming zijn kapitaal via de beurs. Een oplopende koers staat centraal. De aandeelhouders vertrouwen hun belangen toe aan een CEO, een krachtige leider met een kort mandaat wiens beloning grotendeels afhangt van het behaalde rendement Kostenbesparingen, fusies en overnames en inkoop van aandelen zijn de stappen om de winst per aandeel op te voeren.
Cultuurverschillen
De onderstaande cultuurverschillen zijn uiteraard voor een deel karikaturen, maar ze geven wel een beeld (klik of tap op één van de drie tabs).
| Rijnlands | Angelsaksisch |
|---|---|
| Alles heeft een historisch perspectief | Eeuwige jeugd |
| Alles is genuanceerd | ’You are for us or against us' |
| Afspraak + verantwoordelijkheid | Contract |
| Principle-based | Rule-based |
| Grote middenklasse | Kleine elite, groeiende onderlaag |
| Vertrouwend op economische kracht, gelijke rechten, ‘rule of law (soft power)' | Vertrouwend op (militaire) macht (hard power) |
| Macht beteugeld door internationale regels | Machtsbeperkingen ongewenst |
| Multilateralisme | Unilateralisme |
| Gemiddelde leeftijd stijgt | Gemiddelde leeftijd daalt |
| Bewust van culturele verschillen | Smeltkroes van culturen |
| Win-win | Win-lose |
| Brede blik | Focus |
| Rijnlands | Angelsaksisch |
|---|---|
| Collectieve verantwoordelijkheid | Individuele verantwoordelijkheid |
| Harmonie tussen arbeid en kapitaal | De markt regeert |
| Actieve rol vakbonden en werkgeversorganisaties | De onzichtbare hand van de markt |
| Sterke sociale zekerheid | Zeer flexibele arbeidsmarkt |
| Meer vrije tijd | Meer inkomen |
| Faillissement is het einde | Faillissement is het begin van iets nieuws |
| Advocatuur als vrij beroep | Advocatuur als commercieel beroep |
| Rijnlands | Angelsaksisch |
|---|---|
| Vernieuwing ontstaat onder dwang | Bakermat van nieuwe ideeën |
| Evenwicht tussen stakeholders | Aandeelhouder centraal |
| Marktaandeel | Winstmaximalisatie |
| Industrieel denken | Financieel denken |
| Continuïteit | Volgend kwartaal |
| Beschermingsconstructies | Macht aan het kapitaal |
- Managementscope, uitgave Pentascope, december 2003.
- ‘Bonus maakt tijgers van eerbare huisvaders – Economisch denker Donald Kalff geeft het Europese model meer kans dan het aandeelhouderskapitalisme: Bavaria wint van Heineken’, de Volkskrant, 28-8-2004.